Een blik in de camera van fotograaf Vincent Mentzel

Op de expositie met foto's van Vincent Mentzel, in het Rijksmuseum
Op de expositie met foto’s van Vincent Mentzel, in het Rijksmuseum

Zwart-wit

Het is bijna allemaal zwart-wit. Want, zo vertelt fotograaf Vincent Mentzel in de audiotour van de Rijksmuseumapp, tot ongeveer 2000 werden kranten voornamelijk zwart-wit gedrukt. En je ziet zijn beeldverslagen van zijn vele reizen als fotojournalist en portretten vanaf eind jaren zestig daarom allemaal in zwart-wit. NRC drukte alles zo af: zijn beroemde supportersfoto, portretten van Joop den Uyl, Joop Doderer, Gerard Reve, reportages in China, Iran en Portugal. Maar op de expositie in het Rijksmuseum hangen ook enkele kleurenfoto’s, die hij maakte met een camera waar hij altijd een (dure) Kodachromefilm film in had. Niet voor de krant, wel voor de mooiste kleuren.

Project Dijkwacht

Op 26 juni 1996 liep ik te zoeken in de Flevopolder. Het was een kleurrijke dag met stralend weer. Als journalist van de Zwolse Courant (nu de Stentor) moest ik een verhaal maken over de onthulling van de eerste ‘sluitsteen’ van het project Dijkwacht. De provincie Flevoland bestond tien jaar en om dat te vieren onthulde koningin Beatrix die dag de eerste sluitsteen. Op die grote, basalten steen stond een vierregelig gedicht van Jan Wolkers:

WIE SCHILT DE STEEN

WIE SNIJDT HET WATER

OVER DE GOLVEN HEEN

LOOP IK NAAR LATER

Op plekken waar andere dijken zijn gesloten zouden later nog drie sluitstenen komen, met gedichten van Marga Minco, Remco Campert en Ed Hoornik. Ik moest een verhaal leveren, waar een foto bij moest. Daarom wilde ik graag even overleggen met de fotograaf. Alleen: ik kende hem niet. Dus liep ik te zoeken en schoot de eerste de beste man met een camera op zijn buik aan met de vraag of hij de fotograaf was die ik zocht.

Vincent Mentzel

Deze man bleek het niet te zijn. Hij stelde zich voor: Vincent Mentzel van NRC. Hij kwam eigenlijk helemaal niet voor foto’s van de sluitsteen, vertelde hij, maar moest een foto maken van Jan Wolkers. Die had gezegd: ‘’Kom mee naar Flevoland. Dat levert dan weer een andere foto op dan bij mij op Texel.’’ Ik zag even later hoe hij Wolkers vastlegde, staand met een zeldzaam bloempje in zijn hand, in een wat zompig stukje land. Het bloempje was een krabbescheer, dat hij even later aan koningin Beatrix gaf. En weer enkele weken later zag ik de foto in NRC.

Koningin

Ik had uiteindelijk mijn fotograaf gevonden, overlegde wat en kwam Vincent Mentzel weer tegen, die een gezellige en charmante man bleek. We praatten en liepen verder, tot hij zei dat hij koningin Beatrix nog even de hand ging schudden. Hij kende haar wel, want hij had haar diverse keren gefotografeerd, vertelde hij. ‘’Ja, natuurlijk,’’ zei ik en ik ging verder stof verzamelen voor mijn verhaal. Op dat moment wist ik niet wat ik nu zie op zijn expositie in het Rijksmuseum: dat zijn portret van haar uitgangspunt is geweest voor de postzegel en munten in de jaren tachtig.

De postzegel waarvoor een foto van Vincent Mentzel als uitgangspunt diende.
De postzegel waarvoor een foto van Vincent Mentzel als uitgangspunt diende.

Geit

Iets later, bij de onthulling van de basalten steen, stond ik op een meter afstand van de koningin en keek haar recht in de ogen. De onthulling was kort en er werd gelachen. Jan Wolkers brak het ijs door te zeggen dat de koningin niet bang hoefde te zijn dat er een geit zat aan het touw, waar zij aan moest trekken. Na deze plechtigheid sprak ik Marga Minco over haar gedicht, waarbij ze onder meer zei: ”Het water is altijd anders.” Uiteindelijk had ik wel stof genoeg voor mijn verhaal en moest ik terug naar de redactie om het snel voor de krant van de volgende dag te schrijven. Op de parkeerplaats kwam ik Vincent Mentzel weer tegen. We praatten nog wat en toen ik wegreed, stond hij er nog, richtte zijn camera op mijn open raampje en: ‘klik’.

EAF8EEED-A2BB-480F-B060-9F914161E1E9_1_201_a

Voorpagina

De volgende dag stond mijn verhaal in de krant en op de voorpagina een foto van een lachende koningin Beatrix in gesprek met Jan Wolkers. En precies daarachter staat een lachende Vincent Mentzel, met de camera voor zich. Ik stuurde de krant in een enveloppe naar het NRC. Hij zal ook niet elke dag op de voorpagina van een krant staan, schreef ik op een kaartje dat ik erbij deed. Een paar dagen later kreeg ik een grote enveloppe van het NRC op mijn bureau, met daarin de (gesigneerde!) zwart-wit foto die hij van mij maakte.

58E13BAF-3244-44F4-861C-DF1757EF1979_1_201_a
De foto van koningin Beatrix, Jan Wolkers én Vincent Mentzel op de voorpagina van de Zwolse Courant van 27 juni 1996.

Goede foto

In de tour die nu te beluisteren valt bij de foto-expositie vraagt Vincent Mentzel zich af wat een foto een goede foto maakt. Dat zijn volgens hem niet foto’s die ‘gestaged’ zijn, zoals de Engelsen zeggen, maar spontane, natuurlijke foto’s, waar je in een fractie van een seconde probeert door te dringen tot iemand. Foto’s die beklijven en blijven liggen en die na dertig jaar nog steeds mooie portretten zijn.

We zijn nu 26 jaar verder en op de foto valt duidelijk te zien dat de camera van deze gevierde fotograaf mij verlegen maakte. Gelukkig dat hij in ieder geval niet op de expositie hangt. En ik betwijfel het ten zeerste of deze foto tussen de 600.000 negatieven van Vincent Mentzel zit, die het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam momenteel beheert.

Vast niet en ik stop hem weer netjes, als een kostbaar collectors item, terug in mijn uitpuilende map met verhalen die ik heb geschreven.

Tentoonstelling van Vincent Mentzel. Tot en met 6 juni in het Rijksmuseum.

**********

Mijn verhaal in de krant van 27 juni 1996 over de onthulling van de sluitsteen met het gedicht van Jan Wolkers.
Mijn verhaal in de krant van 27 juni 1996 over de onthulling van de sluitsteen met het gedicht van Jan Wolkers.

 

4 gedachten over “Een blik in de camera van fotograaf Vincent Mentzel

  1. Mooie mix van diverse items in je verhaal, Madeleine!
    Zo zie je maar, wat voor prachtige verhalen jij kunt maken van knipsels en foto’s van lang gelden….
    Bijzonder en mooi, je foto gemaakt door Vincent Mentzel!

  2. De Flevopolder bestaat 10 jaar in 1996? Je bedoelt de provincie Flevoland – Noordoostpolder, Oostelijk en Zuidelijk Flevoland.
    Project Dijkwacht werd onthuld in het kader van het 10-jarig bestaan van de provincie. Het projectje in Oostelijk Flevoland – die gestapelde basaltstenen en een gedicht van Jan Wolkers – staat op de plaats waar in 1956 het laatste gat in de dijk rond Oostelijk-Flevoland werd gedicht.
    Verder zijn bij Zeewolde, Schokkerhaven en Espel nog projectjes te vinden in het kader van Dijkwacht. Met gedichten van oa Marga Minco en Remco Campert als ik het goed heb.
    En verder: Vincent Mentzel staat voor mij op eenzame hoogte als fotograaf. Prachtig verhaal Madeleine!

    1. Dank voor je reactie en je opmerkzaamheid, Wout. Ik heb de fout nu verbeterd: provincie ipv polder – je hebt helemaal gelijk. Dank voor je compliment! Groeten, Madeleine

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd met *