Máxima 50 jaar

Koningin Máxima is gisteren vijftig jaar geworden en daar kon je nauwelijks omheen. Portretten, hele verhalen, zelfs magazines en complete programma’s zijn aan de koningin der Nederlanden gewijd. Ze wordt opgehemeld, haar leven in beeld gebracht en de koningin wordt uitgebreid besproken. Een ware modeshow voltrekt zich voor je ogen. Maar toch is het leuker om haar te horen praten. Natuurlijk vaak politiek correct, maar toch ook ontwapenend en open.

Dan hoor je ook dat ze, hoezeer ze ook haar best doet, nog altijd taalfoutjes maakt en zelfs na bijna twintig jaar huwelijk nog steeds moeite heeft met lidwoorden en verwijswoorden. Zo zei ze zondagavond ‘de aanbod’ en gebruikt ze ‘die’ en ‘dat’ regelmatig verkeerd. Ze zal vast de interviews terugkijken en deze fout nooit meer maken. Hoewel de kans groter is dat haar dochters haar direct na de uitzending corrigeren. Maar goed, het is charmant en het is haar vergeven, want het is niet haar moedertaal.

Boven kuif

Zondagavond bleef ik al zappend even hangen bij de koninginnebeelden van RTL4 en luisterde ik even naar Bridget Maasland. Zij zei dat onze Argentijnse royalty erg van gezelligheid houdt en zei: ‘Dat staat boven kuif.’ Niemand keek haar raar aan. Zijzelf dacht ook helemaal niet: ‘Hè, wat zeg ik nou? Klopt dat wel, want het klinkt zo raar.’ Waarschijnlijk hoorde ze zichzelf niet, want ze praatte nogal snel. Hoewel er ook een kans bestaat dat zij het wel dacht maar – heel professioneel  – gewoon doorpraatte en net deed alsof er niets aan de hand was. Ze gingen waarschijnlijk door naar de beroemde traan.

Contaminatie

‘Boven kuif’ klinkt alsof het je pet te boven gaat, maar niet alsof het zonder twijfel is. Het is niet eens een sullige contaminatie als ‘Er is geen vuiltje aan de hand’. Het gaat hier om een verhaspeling van totaal verkeerd gekozen woorden.

En inderdaad zijn veel uitdrukkingen te moeilijk voor presentatoren op radio en tv. Verslaggever Xander van der Wulp had het in het Journaal een keer over ‘een lepel in de pap hebben’ (en corrigeerde zichzelf toen hij even later weer live met nog meer nieuws terugkeerde op de buis). En zo hoor je dagelijks bizar taalgebruik op radio en tv. Er bestaan zelfs hele websites waar je je kunt verlustigen aan allerlei verhaspelingen, verkeerde uitdrukkingen of contaminaties – allemaal gehoord op radio of tv.

Wazig beeld

Hoewel tekstschrijver, ben ik geen taalpurist. Ik ben zeer gecharmeerd van eloquente sprekers, maar trek niet actief ten strijde tegen slordig of verkeerd taalgebruik. Mijn probleem hiermee is dat ik er altijd enorm door afgeleid raak. Als ik ‘dat staat boven kuif’ hoor, hoor ik verder niets meer. Mijn beeld wordt wazig en ik blijf me maar afvragen hoe ze erop komt, wat ze ermee bedoelt, waarom niemand zich gierend van het lachen op de knieën slaat en dat ze gewoon doorpraten. Hoe kan dit? Hebben ze echt niet in de gaten dat ze maar wat in het luchtledige zwetsen met ter plekke verzonnen ‘uitdrukkingen’?

Struikelen over rare woordcombinaties

Ik weet dan al niet meer waar het over gaat en dus zap ik verder. Zo gaat het met boeken ook. Als ik lees over ‘een halsstarrige zomer’ (het maakt hier even niet uit welke populaire auteur dit waar heeft geschreven), blijf ik haken en probeer ik me voor te stellen hoe een zomer in hemelsnaam halsstarrig kan zijn. Wat is dat? Heel heet? Of juist alleen maar regen? Of elke dag wat anders? Het is au fond geen fout taalgebruik, maar het leidt me zodanig af dat ik het boek dichtsla uit weerzin om over meer van dat soort rare woordcombinaties te struikelen. Een zomer kan mooi of regenachtig zijn, maar niet halsstarrig – dat staat voor mij buiten kijf. Maar goed, ik wil natuurlijk niet van een olifant een vlieg maken.