Toverwereld
Er was eens een fotograaf, die zijn eigen toverwereld fotografeerde. Ik had nog nooit van deze tovenaar met licht gehoord, toen ik op een avond een berichtje kreeg via – als ik me goed herinner – Facebook. De foto erbij, van een man met een grote bril op, bleek later uit de jaren zeventig te zijn. De man met die opmerkelijke bril was Jan van der Horn. Hij zocht een tekstschrijver en vroeg of ik misschien teksten voor hem kon schrijven. Hij had soms persberichten, tekstjes of een interview nodig om zijn beelden te begeleiden als hij die de wereld instuurde. Dus of ik naar zijn atelier durfde te komen.
Jan van der Horn
Nu was ik door mijn werk op de kunstredactie van de Stentor vaak bij kunstenaars over de vloer geweest, dus van niet durven was geen sprake. Ik ging en ontmoette Jan van der Horn in zijn fotostudio in Amsterdam-Noord, die voor het grootste gedeelte in beslag werd genomen door een decor omgeven door allemaal lampen. Elke keer dat ik er kwam, was het decor weer anders van kleur en onderwerp. Erom heen stonden ook requisieten: een van kralen gemaakt spinnenweb, elders weer wat zelfgemaakte planten, doeken en hoedjes. En overal foto’s. Véél foto’s.
Geënsceneerde fotografie
Zo leerde ik wat geënsceneerde fotografie is. Hij maakt eigenhandig een kleurig decor, belicht dat met zijn professionele lampen van Broncolor en fotografeert het. Van tevoren weet hij nooit wat hij gaat maken; het ontstaat onder zijn handen. Zijn bijzondere kleur en licht komt nog beter tot zijn recht, doordat hij zijn foto’s laat afdrukken op transparante platen, die hij presenteert in lichtbakken. Dit lelijke woord ten spijt zijn het sprookjesachtige beelden vol kleurrijk licht.
Schemertijd
Jan van der Horn is gefascineerd door het toveruur, de korte schemertijd waarin de lucht diepblauw kleurt en de hele wereld er opeens anders uitziet. Dat korte moment wil hij vangen. Zijn fascinatie is vroeger ontstaan, toen hij ooit een keer met zijn vader in de vroege ochtend op stap ging in de natuur en verrast werd door dit toverachtige licht. Hij maakt en vangt het nu zelf.
Muzen en meisjes
Eerst fotografeerde hij zelfgemaakte decors met wonderlijke planten en bomen. Later stapten vrouwen en elfjes zijn decors binnen. De muzen en meisjes die naar zijn fotostudio kwamen, maakten zijn leven voller, vrolijker en socialer. Dus kwamen er meer muzen in zijn beelden. Elfjes ook, die in wonderlijke bloemen zaten of op onverklaarbare wijze door het beeld zweefden. Hoe hij dat doet, vertelt hij niet. ‘Hans Klok zegt toch ook niet hoe hij het doet? Dan gaat alle magie verloren.’ Bij al deze betovering is licht van groot belang. Hij zet lampen voor, onder en achter zijn decor en voordat hij zijn camera in zijn handen neemt, is hij lang bezig met allerlei snoertjes, bolletjes en het regelen van de juiste belichting.
Fotoboek
In de loop der jaren heb ik hem en vooral zijn werk beter leren kennen. Regelmatig schreef ik teksten voor hem, als hij weer ergens exposeerde. Zo ook voor de lancering van zijn lijvige fotoboek, dat vorig jaar uitkwam. Het is het 2,4 kilo wegende ‘The light and colors of Jan van der Horn’, uitgegeven door de Duits-Amerikaanse Manfred Heiting uit Los Angeles. Deze ontwerper, editor en fotoverzamelaar werkte in de jaren zeventig samen met Jan van der Horn voor Polaroid.
Lotus
Inmiddels zijn er weer enkele decors gebouwd en gefotografeerd. Zijn laatste is een kleurrijke lotus, waarin je kunt zitten. In lotushouding, uiteraard. Ik plaatste zijn foto’s op zijn Instagram-account en vorige week vroeg hij of ik ook deel uit wilde maken van zijn kunstwerk – voordat hij dit decor weer ging demonteren. Mijn zus, die al jarenlang yoga doet en yogadocent is, wilde ook graag. Dus samen togen we naar zijn fotostudio en stapten we in zijn wonderlijke wereld. Hoe we in de lotus zijn gekomen en hoe het er achter het decor uitziet, verklappen we niet. Het gaat erom dat we opeens in een sprookje zaten.
In actie
Vaak praatte hij over zijn foto’s, zijn werk, zijn fascinatie voor making magic, maar nu pas zag ik hem als fotograaf in actie. Alle lampen en lichtjes sloot hij aan en controleerde hij. Toen klom Jan met zijn zware camera op een keukentrappetje vanwaar hij aanwijzingen gaf. Voor de plooien in mijn jurk (rood moest ik van hem dragen), het al dan niet breeduit lachen, het ‘opfluffen’ van ons haar, het hoofd beetje naar links, rechts, nee rechter, vingers niet zus maar zo, rug holler, kin omhoog en dan 3-2-1…
Flits!
Het boek ‘The light and colors of Jan van der Horn’ is uitgegeven door The Institute of Art Research, Amsterdam. Het full color flat-boek zit in een slipcase, heeft een Zwitserse omslag en is verkrijgbaar bij Galerie TORCH, boekhandel Scheltema en de winkel van het Stedelijk Museum te Amsterdam.
118 pagina’s, formaat: 24,5cm x 30,5cm. Prijs: 145.- euro (oplage: 350).
Gesigneerde en genummerde uitgave: 245.- euro (oplage: 50)