Oom
Al enkele dagen voor Koningsdag leg ik alle boeken klaar. Boeken die ooit stonden in de imponerende boekenkast van mijn oom, die afgelopen zomer plotseling overleed. De boeken verraden zijn voorkeur en voorliefde. Voor Reve, voor Rusland, voor poëzie. Al met al stille getuigen van zijn liefde voor literatuur, verhalen en alles waar hij zich tot aan zijn dood zo voor interesseerde. Aangezien ik het niet over mijn hart kan verkrijgen dat die collectie, die tot zijn enorme belezenheid heeft geleid, op een rommelmarktje zou belanden, of erger nog, bij het oud papier, nam ik een mooie selectie mee. Vijf à zes dozen, om op Koningsdag heel veel mensen blij mee te maken. Zulke prachtige boeken, belevenissen, verhalen, kennis, ervaringen en zoveel geschiedenis – die moesten wel een nieuwe weg vinden. Mijn eigen boekenkasten puilen helaas al uit en kunnen deze literaire schat niet herbergen, hoewel ik ze natuurlijk graag zelf had gehouden.
Had ik maar de tijd om al dat moois te lezen. Of te herlezen, want er zaten ook boeken bij die ik ooit al had gelezen.
Kleedje
Daar zitten we dan op ons kleedje, bij het krieken van de dag. De 165 prachtige boeken voor ons uitgestald. Van Majakovski tot Grossman. Van Reve tot Grunberg en Zwagerman. Van Tsjechov tot Toergenjev. En natuurlijk ontbreken Gogol en Tolstoj evenmin. ‘Misdaad en straf’ van Dostojewski had ik er al uit gehaald om in gedachten weer eens met Raskolnikov door St. Petersburg te dwalen. Die dramatische avonturen stopte ik na herlezing weer terug in de doos. Voor de volgende lezer. Dit moet wel goed gaan, zulke klassiekers blijven.
De eerste liefhebbers duiken al vroeg op en pikken de juweeltjes er al snel uit. Daarna blijft het lange tijd stil. Veel mensen lopen vol desinteresse voorbij. Hun blik glijdt over ons kleedje vol boeken door naar het matje vol onbestemde troep van onze nurkse buurman.
Antiquariaatje
Af en toe stopt er een koper, die heel gericht zoekt en er wat uit haalt. Die vraagt dan naar een andere titel van dezelfde schrijver. Meer hoeft hij niet. ‘Maar een mooie collectie. Echt, prachtig.’ Dat zeggen er meer en dat weten we al. We zitten hier niet voor niks. ‘Alleen die Giphart detoneert,’ kan iemand niet nalaten te zeggen. Ja, daar ga ik me even niet voor verantwoorden. Ik heb wel wat anders aan mijn hoofd. Vandaag speel ik even antiquariaatje.
Maar wat is er eigenlijk aan de hand? Leest niemand meer? Of lezen mensen alleen nog e-boeken? Houden mensen niet meer van boeken of hebben ze er – net als ik – juist teveel? Of hebben ze deze al? Of zijn deze te oud? Zijn klassiekers uit? Houden mensen alleen nog van thrillers of bestsellers? Of hebben ze er geen tijd voor? Zelfs niet als je je voor 1 of 2 euro urenlang kunt onderdompelen in een prachtverhaal? Of is dit het lot van de schrijver? Dat dode schrijvers uiteindelijk alleen vergetelheid, desinteresse en de papierbak te wachten staan?
Pareltjes
Aan het eind van de dag hebben we exact 33 boeken verkocht. De pareltjes zijn er deskundig uit geplukt. Dus de hoop bestaat dat die tenminste weer worden gelezen. De rest slepen we weer terug naar huis. Want de container in – no way. Staan ze daar weer in dozen in mijn kamer. Al die mooie verhalen, prachtige woorden en zinnen. Al die gedachten, ideeën en schatten aan ervaringen. Dikke boeken, dunne boeken – we raken ze aan de straatstenen niet kwijt. En het ergste vind ik dat onbarmhartige lot van al die prachtboeken en alle desinteresse voor deze literatuur.
Hoe kunnen deze exemplaren ooit in die imponerende boekenkast hebben gestaan en nu nauwelijks nieuwe liefhebbers vinden? Is dat het leven en lot dat elk boek treft?
Toevallig is dat wel de titel van een boek dat gelukkig wel weer zijn weg naar een andere boekenkast heeft gevonden.